Czym jest insulinooporność? Objawy i leczenie

O insulinooporności mówi się wtedy gdy wrażliwość tkanek na insulinę jest obniżona. Skutkiem obniżonej wrażliwości na insulinę, jest nieodpowiedni poziom glukozy we krwi, co w konsekwencji może doprowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2. Choroba ta nie rozwija się, jednak przez lata ze względu na nadprodukcję insuliny czyli hiperinsulinemię. Chcąc zapobiec rozwojowi cukrzycy typu 2 należy pozbyć się insulinooporności, a można to zrobić zmieniając sposób odżywiania i zwiększając aktywność fizyczną.

Spis treści:

1. Czym jest indeks glikemiczny?
2. Czym jest insulinooporność?
3. Przyczyny i czynniki rozwoju insulinooporności
4. Objawy insulinooporności
5. Diagnostyka insulinooporności
6. Jak leczyć insulinooporność – zmiana stylu życia

Czym jest indeks glikemiczny?

Głównym źródłem energii dla mózgu i całego organizmu jest glukoza z której zbudowane są inne cukry czyli węglowodany złożone. Niezmierne ważne jest dla właściwej pracy organizmu, by była ona dostępna cały czas i odpowiednie mechanizmy to zapewniają. Glukoza pochodzi z pożywienia i ważn by w tym pożywieniu nie było jej za dużo. To właśnie w jakości węglowodanów jest klucz.

Najlepszym rozwiązaniem dla organizmu, jest by poziom glukozy we krwi był stabilny. Taki stan można osiągnąć kiedy w diecie znajdują się produkty z niskim indeksem glikemicznym (IG). Jest to wskaźnik, który mówi o tempie rozkładu węglowodanów do glukozy i ich wchłaniania do krwi. Im bardziej żywność jest przetworzona i oczyszczona tym indeks glikemiczny jest wyższy. Czynnikami obniżającymi wchłanianie węglowodanów jest obecność w posiłku białek, tłuszczy czy błonnika, mówimy wtedy o ładunku glikemicznym. Kiedy w diecie występują często produkty z wysokim indeksem glikemicznym lub posiłki o wysokim ładunku glikemicznym czyli złożone głównie z węglowodanów, wahania stężenia glukozy we krwi są bardzo duże, co powoduje częste wyrzuty insuliny, by wyrównać poziom cukru. Co nie jest prawidłowym zjawiskiem. Jeśli taka sytuacja ma miejsce przez dłuższy czas, może dojść do oporności na insulinę czyli insulinooporności, ponieważ wrażliwość tkanek na insulinę się zmniejsza.

Czym jest insulinooporność?

Insulinooporność jest stanem w którym działanie insuliny jest osłabione. Insulina jest hormonem odpowiedzialnym m.in. za regulację poziomu cukru we krwi. W zdrowym organizmie glukoza wnika do komórek gdzie jest zamieniana na energię. Kiedy wrażliwość tkanek na insulinę jest obniżona, glukoza nie może przedostać się do wnętrza komórek i zostaje we krwi, co powoduje kolejne wyrzuty insuliny z trzustki.

Insulinooporność nie jest chorobą, a dokładnie nie jest sklasyfikowana jako choroba w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 czyli medycznej klasyfikacji sporządzonej przez Światową Organizację Zdrowia. Nie świadczy to jednak o tym, że nie trzeba się nią przejmować. Insulinooporność jest stanem przedcukrzycowym, który pozostawiony bez opieki może doprowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2. Blokująca rozwój cukrzycy hiperinsulinemia, nie jest powodem do radości, bo to ona stoi za podatnością do tycia, odpowiada za stłuszczenie wątroby, wpływa na pracę jajników, zaburza regulację ciśnienia krwi i przemian cholesterolu. Odpowiada także za przyspieszenie podziałów komórkowych oraz pośrednio za rozwój miażdżycy.

Przyczyny i czynniki ryzyka insulinooporności

Najbardziej narażone na rozwój insulinooporności są osoby w wieku 30-40 lat z otyłością brzuszną. Dlaczego akurat taką? Ponieważ stan zapalny o niewielkim natężeniu który zlokalizowany jest w brzusznej tkance tłuszczowej oraz wytwarzanie substancji które osłabiają działanie insuliny może doprowadzić właśnie do takich konsekwencji. Niestety może to doprowadzić do błędnego koła:

OTYŁOŚĆ BRZUSZNA -> ROZWÓJ INSULINOOPORNOŚCI -> ZWIĘKSZONE WYDZIELANIE INSULINY -> WZROST ILOŚCI BRZUSZNEJ TKANKI TŁUSZCZOWEJ NASILAJĄCEJ INSULINOOPORNOŚĆ

Inne przyczyny insulinooporności to:

• nadmierne spożycie kalorii,
• jedzenie produktów o wysokim indeksie glikemicznym,
• stany zapalne,
• przeciwstawne do insuliny działanie niektórych hormonów
• wiek.

Objawy insulinooporności

Insulinooporność rozwija się stopniowo i początkowo przebiegać bezobjawowo, wraz z jej nasileniem mogą pojawiać się dolegliwości, a w końcu groźne choroby.

Najczęstsze objawy, które nie powinny zostać zbagatelizowane to:

• Nadmierna senność po posiłku
• Przyrost masy ciała, nawet w sytuacji kiedy się nie przejadasz
• Obniżenie nastroju
• Mgła mózgowa
• Problemy z pamięcią i koncentracją
• Rozdrażnienie
• Bóle głowy
• Bóle stawów
• Ciągłe zmęczenie
• Zmiany skórne ( rogowacenie ciemne)
• Uczucie zimna
• Ochota na słodycze
• Napady głodu około 2-3 godzin po posiłku
• Trudności ze zrzuceniem nadmiarowych kilogramów

Brak reakcji na wyżej wymieniowe objawy po pewnym czasie doprowadza do rozwoju zespołu metabolicznego czyli zaburzeń gospodarki węglowodanowej, lipidowej, nadciśnienia i otyłości brzusznej.

Diagnostyka insulinooporności

Kiedy Twoja masa ciała wzrasta, tkanka tłuszczowa odkłada się w okolicach brzucha, jest to sygnał by bliżej przyjrzeć się temu problemowi. Dodatkowo kiedy próby schudnięcia nie dają efektów, twoja masa ciała się nie zmienia należy skonsultować się lekarzem, by zdiagnozować insulinooporność. Lekarz prawdopodobnie zleci zrobienie testu obciąźenia glukozą aby uzyskać krzywą glukozową i insulinową. Następnie wyliczy wskaźnik HOMA-IR. Zdrowa, młoda, szczupła osoba powinna mieć poziomy insuliny na czczo w dolnym zakresie normy czyli 3-5 µIU/ml. Insulinooporność może wskazywać poziom insuliny powyżej 10 µIU/ml, ale także gdy na czczo jest podwyższona glukoza powyżej 100 mg/dl w krwi żylnej, a nawet już w przypadku powyżej 90 mg/gl.

Co to jest wskaźnik HOMA-IR?

Jest to wskaźnik uwzględniający wartość insuliny i glukozy na czczo. Oblicza się go ze wzoru :

Wskaźnik HOMA-IR= glukoza (ng/dl) x insulina(ulU/ml/22,5/18

Wartość, która potwierdza insulinooporność wynosi najczęściej powyżej 2,0 wartości wskaźnika HOMA.

Jak leczyć insulinooporność – zmiana stylu życia

Podstawowym sposobem leczenia insulinooporności jest zmiana nawyków żywieniowych oraz zwiększenie aktywności fizycznej. Kluczowe jest wyeliminowanie z diety produktów o wysokim indeksie glikemicznym oraz zmniejszenie ilości tkanki tłuszczowej. Zaleca się by była to redukcja wagi o 5-10%, w każdym roku leczenia, aż do osiągnięcia prawidłowej masy ciała. Niektórzy pacjenci, u których wraz z insulinoopornością występuje także PCOS, stan przedcukrzycowy czy cukrzyca są leczeni metforminą czyli lekiem zmniejszającym insulinooporność. Kolejne elementy sprzyjające zmniejszeniu lub ustąpieniu insulinooporności to eliminacja stresu i używek oraz odpowiednia ilość snu. Dieta w insulinooporności jest jednym z ważniejszych czynników leczenia, ale najważniejsze jest by dobrać ją indywidulanie.

Bibliografia:

• dr n.med.Maciej Jędrzejowski “Zrozumieć insulinooporność, poradnik dla pacjentów z insulinoopornością, otyłością i zespołem metabolicznym” Wydanie I, Wydawnictwo Zwierciadło sp. z o.o. Warszawa 2021
• Dominika Musiałowska “Insulinooporność zdrowa dieta i zdrowe życie – kompleksowy poradnik pozwalający przejąć kontrolę nad insulinoopornością i uniknąć jej konsekwencji zdrowotnych” Wydanie I, Wydawnictwo JK, Łódź 2018